Jak pozbyć się kleszczy?

Zwalczanie kleszczy

Kleszcze są  przenosicielami  wielu groźnych chorób dla człowieka i zwierząt . Najbardziej znaną chorobą przenoszoną przez kleszcze jest borelioza – zoonoza bakteryjna bardzo groźna dla organizmu ludzkiego odpowiednio wcześnie wykryta może być skutecznie leczona. Inne ważne choroby przenoszone przez kleszcze to kleszczowe zapalenie mózgu i gorączka krwotoczna krymsko-kongijska  Kleszcze przenoszą też liczne bakterie, wirusy i pierwotniaki.  Najbardziej znaną chorobą wywoływaną przez kleszcze u zwierząt jest babeszjoza – bardzo groźna choroba dla psów. 

Zobacz wszystkie produkty do zwalczania kleszczy.

Kleszcze żyją głównie w lasach i na łąkach w pobliżu miejsc życia ich żywicieli. Ostatnio coraz częściej obserwuje się występowanie kleszczy w miastach, w parkach . Suburbanizacja znacząco przyczyniła się do wzrostu przenoszenia chorób przenoszonych przez kleszcze sprzyjając zwiększonemu narażeniu ludzi na siedliska kleszczy. Częstość występowania chorób przenoszonych przez kleszcze można obniżyć dzięki aktywnym kampaniom edukacyjnym informującym o zapobieganiu i wskazywaniu miejsc, w których istnieje potencjalna możliwość kontaktu człowieka z zakażonymi kleszczami.

Kleszcze są kontrolowane z różnych powodów, przede wszystkim zapobiegania przed chorobami odkleszczowymi  u ludzi ale także z powodów gospodarczych -  zapobiegania przenoszeniu chorób na zwierzęta (na przykład w celu zapobiegania stratom bydła)

Najprostszym  sposobem  jest unikanie miejsc w których mogą przebywać kleszcze ,  spacerowanie szerokimi ścieżkami unikając bezpośredniego kontaktu z roślinnością. Kleszcze co najwyżej wspinają się na wyskość  1m na trawy i inne rośliny aby tam oczekiwać na możliwy kontakt z potencjalnym żywicielem będącym źródłem krwi bez której kleszcz nie może żyć.

Stosowanie skutecznych repelentów może zapobiegać przyczepianiu się kleszczy do ciała. Repelenty mogą być nakładane na odzież lub bezpośrednio na skórę  W zależności od substancji czynnej i formuły, repelenty na skórę generalnie nie działają dłużej niż kilka godzin ze względu na wchłanianie lub ścieranie.

Zakładanie odpowiedniej odzieży podczas spacerów w miejsca potencjalnego występowania kleszczy może znacznie ograniczyć narażenie przed przyczepieniem kleszczy. Na jasnej odzieży znacznie łatwiej jest zauważyć przemieszczającego się kleszcza, można też wsunąć spodnie do butów lub skarpet, a koszulki do spodni. Jasna odzież ułatwia wykrywanie ciemnych kleszczy, które można zebrać lub usunąć za pomocą np. taśmy klejącej. Większość kleszczy wymaga pewnego okresu „przywiązania” (często kilku godzin) przed przeniesieniem patogenu do organizmu żywiciela, więc dokładne badanie ciała i szybkie usunięcie przyczepionych kleszczy pod koniec dnia spędzonego na terenach zarażonych kleszczami może zminimalizować narażenie.

Usuwanie kleszcza

Kleszcze dzielimy na tzw „twarde”  posiadające pancerzyk na grzbiecie ( Scutum) oraz „miękkie” – bez pancerzyka. Jedynym miękkim kleszczem występującym w naszym kraju jest obrzeżek. Wszystkie pozostałe kleszcze – pospolity, łąkowy, psi, jeżowy to kleszcze posiadające pancerzyk. Twarde kleszcze należy usuwać, chwytając kleszcza w miejscu, gdzie aparat gębowy jest przymocowany do skóry, a następnie powoli, ale równomiernie go wyciągając. Preferowane jest użycie ostro zakończonej pęsety, ponieważ pozwala to uniknąć kontaktu z palcami i zakaźnym płynem ustrojowym lub wydalinami kleszcza. Miejsce ukąszenia należy oczyścić środkiem antyseptycznym przed i po usunięciu. Miękkie kleszcze (obrzeżki) wycofują aparat gębowy po dotknięciu gorącą końcówką igły lub po umyciu np alkoholem.

W niektórych krajach można zakupić ubrania specjalnie impregnowane substancjami bójczymi dla kleszczy. Stosowane są one głównie dla osób wysokiego ryzyka np. pracownicy leśni, personel wojskowy a najbardziej popularna substancja do impregnacji to permetryna

Kleszcze mają specyficzne dla gatunku wymagania siedliskowe, często związane z siedliskami żywicieli i potrzebą unikania wysychania. Dlatego siedliska można regulować, aby uczynić je mniej przyjaznymi dla kleszczy lub zminimalizować możliwość spotkania kleszczy z ludźmi. Kleszcze generalnie nie „  lubią” zbyt niskiej roślinności. Utrzymanie np. krótko przystrzyżonego trawnika likwidacja niepotrzebnych krzaków i zarośli może zminimalizować narażenie ludzi na kleszcze. Koszenie tymczasowo zmniejsza liczbę kleszczy, ale kleszcze ponownie zasiedlają obszary w miarę odrastania roślinności.   

Do zwalczania kleszczy można użyć dopuszczonych do takiego zastosowania  środków biobójczych. Takich preparatów jest coraz mniej głównie ze względu na oddziaływanie na środowisko. Preparaty którymi opryskuje się otwarte powierzchnie zwalczają kleszcze ale także inne owady i roztocza. Do ochrony domowych pupili można zastosować dostępne i dopuszczone do stosowania preparaty i obroże weterynaryjne.     

Kleszcze w Polsce

Spośród kleszczy „twardych” Ixodididae w Polsce żyje 19 gatunków. Wszystkie posiadają nazwy łacińskie a nieliczne nazwy polskie na ogół powiązane z obszarem na którym występują bądź żywicielem na którym żerują. Najpowszechniej spotykanym jest kleszcz pospolity występujący na terenie całego kraju. Mamy więc  leszcza łąkowego, jeżowego, sikorczego, jaskółczego czy moczarowego itd.

Na przednich odnóżach kleszcza znajduje si ę narząd Hallera – specjalnie przystosowane  wyrostki z  komórkami nerwowymi, które mają zdolność wyczuwania  obecności potencjalnego żywiciela nawet z odległości 20 m. Włókna nerwowe reagują na zapach, temperaturę,  wibracje, stężenie dwutlenku  węgla, feromony. Kleszcze maja zdolność rozpoznawania zapachów, również   amoniaku i kwasu masłowego występującego w ludzkim pocie.

Kleszcz pospolity (Ixodes ricinus) zwany tez pastwiskowym. Ten gatunek kleszcza występuje niemal w całej Europie. Ixodes ricinus  nie posiada czułków ani też  oczu złożonych. Aparat gębowy kłująco-ssący przystosowany oczywiście do pobierania krwi. Głowotułów i odwłok są ze sobą połączone. Ciało zbudowane jest z części gębowej czyli  gnatosomy i tylnej części ciała z odnóżami - idiosomy. Kleszcze posiadają 6 par odnóży.   Część z nich jest  przekształcona- pierwsza  para w szczękoczułki, wykształcone w nożycowate szczypce i druga para odnóży-nogogłaszczki. Odnóża lokomocyjne zlokalizowane są na idiosomie.  Barwa ciała brązowa a po pobraniu krwi czerwono-brązowa . Ciało spłaszczone grzbietobrzusznie kształtu owalnego. Dzięki cienkiemu i rozciągliwemu oskórkowi samica po pożywieniu się staje się mocno wypukła.. Larwy  posiadają trzy pary odnóży. 

Cykl rozwojowy kleszcza pospolitego może trwać kilka lat. Samica może złożyć do kilku tysięcy jaj . Dorosłe  kleszcze pospolite pasożytują na różnych gatunkach zwierząt oraz na człowieku i żywią się krwią natomiast larwy pasożytują na ptakach i małych kręgowcach.  Posiada następujące stadia rozwojowe: jajo, larwa następnie stadium nimfalne oraz osobnik dorosły. Każde stadium rozwojowe żeruje na żywicielu raz – po pobraniu krwi odpada i przekształca się w następne stadium rozwojowe.

Większość kleszczy zimuje w ściółce i wierzchnich warstwach gleby w stadium nimfalnym, ale również   zimują jako larwa albo dorosły osobnik.

Kleszcza pospolitego można spotkać w miejscach mokrych , na pastwiskach, łąkach, zaroślach, mokradłach, lasach liściastych i mieszanych czyli miejscach wilgotnych, zacienionych, z bogatym, ale niezbyt gęstym runem leśnym, unika miejsc suchych np. lasów sosnowych. Kleszcze spotykane są obecnie  coraz bliżej siedlisk ludzkich – w miastach na terenie parków, terenów rekreacyjnych, wybierają najczęściej miejsca gdzie jest wilgotno- wokół stawów , jeziorek,  wzdłuż rzek.

Kleszcz łąkowy (Dermacentor reticulatus) to kolejny dosyć rozpowszechniony w Polsce gatunek  z rzędu kleszczy. Dotychczas występował głownie na terenach na wschód od Wisły , w Polsce północnej ( Mazury) oraz okolice Lublina. Obecnie spotykany jest również coraz częsciej w Polsce zachodniej.

Kleszcz łąkowy jest głównym wektorem pierwotniaka Babesia canis powodującego groźną chorobę u psów – babeszjozę. Ponadto jest roznosicielem innych chorób odkleszczowych.  

Kleszcz jeżowy (Ixodes hexagonus) ludzie mogą być żywicielem i wtedy jest wektorem  kleszczowego zapalenia mózgu oraz  boreliozy. Kleszcz ten najczęściej żeruje na małych zwierzętach np. na  jeżach, lisach, kotach, łasicach.

Autor APP 

do góry
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper.pl